آسیب شناسی نظام کارآفرینی رسانه ای درنهادهای توسعه دهنده کارآفرینی(مورد مطالعه: اداره کل آموزش فنی و حرفه ای استان قم)

دکترمحمدمهدی اردی بهشت – مهندس کمال احمدآلی

چکیده

آسیب شناسی فرایندی است نظام مند از جمع آوری داده ها به منظور تعامل اثربخش و سودمند در راستای حل مشکلات ، چالش ها ، فشارها و محدودیت های محیطی است .با مقایسه و ارزیابی وضعیت موجود و مطلوب کارآفرینی رسانه ای میتوان به نقاط قوت و ضعف این نظام پی برد وپیشنهاداتی در جهت بهبود آنها ارائه کرد.

تحقیق حاضر شامل خبرگان حوزه کارآفرینی ، رسانه و آموزشهای مهارتی می باشد. روایی محتوایی آن توسط هفت تن از خبرگان رسانه تایید و جهت تعیین پایایی از ضریب پایایی آلفای کرونباخ (۹۳۱/۰)  استفاده شده است. مطابق با الگوهای ساخت ابزار در علوم مدیریت جهت مراحل شاخص سازی و انجام روایی محتوا از تحلیل عاملی اکتشافی برای تعیین ساختار عاملی اولیه انجام گرفته است.  در تجزیه و تحلیل داده­ها، ازt  تک نمونه ای برای وجود متغیر های کارآفرینی رسانه ای در وضعیت مناسب و از T مستقل برای تعیین شکاف بین وضع موجود و مطلوب در نظام کارآفرینی استفاده و موارد ذیل حاصل شده است  :

– توجه به عوامل دروندادی، فرآیندی، بروندادی و محیطی کمتر از میزان مطلوب بوده است.

– کمترین توجه به ترتیب عوامل محیطی و فرآیندی، در مقابل به  عوامل دروندادی بیشترین توجه شده است.

– بیشترین شکاف بین وضع موجود و مطلوب (آسیب)، به ترتیب بین مولفه های مربوط به عوامل محیطی، عوامل دروندادی، عوامل فرآیندی و عوامل بروندادی می باشد.

واژگان کلیدی:آسیب شناسی، کارآفرینی رسانه ای،آموزش مهارتی،کسب و کار

مقدمه

کارآفرینی فعالیتی است که به طور سنتی با رشد اقتصادی و توسعه همراه بـوده در و نتیجـه، سیاست های نهادهای عمومی زیادی برای ترویج این ها فعالیت اختصاص یافتـه اسـت.(Velilla,Molina,Ortega,2018) امروزه بیشتر کشورها نگران وضعیت اقتصادی خـود هسـتند و مایلنـد اقتصادهایی با نرخ پایین بیکاری ایجاد کنند؛ بنابراین کارآفرینی، عامل اصلی برای رسیدن به ایـن هدف اسـت(Crecente et al,2018).

برای نخستین بارتعریف کارافرینی رسانه‌ای[۱] را از طرف هواگ[۲] ( ۲۰۰۵ ) مشاهده می کنیم که کارآفرینی رسانه ای را به عنوان هر فعالیتی که منجر به اضافه شدن یک صدا به رسانه ها شود تعریف کرد . اما این تعریف توسط آختن هاگن[۳] ( ۲۰۰۸ ) مورد انتقاد قرار گرفت، زیرا او در مثالی نقض ، بیان کرد که راه اندازی یک وب نوشت توسط یک فرد اضافه شدن یک صدا در عالم رسانه هاست، اما چنین امری ویژگی های کارآفرینی رسانه ای را ندارد . مطابق رویکرد هانگ و ون ویزل [۴]( ۲۰۰۷ ) ” کارآفرینی رسانه ای را می توان به فعالیت های  کارآفرینانه که با هدف استخراج فرصت های مناسب کسب و کار و سودآوری در صنعت رسانه انجام می شوند” اطلاق کرد . در یکی از جامع ترین تبیین ها از کارآفرینی رسانه ای، خواجه ئیان و روشندل اربطانی  این مفهوم را به این ترتیب تعریف کردند:افراد یا شرکت های کوچکی که با شناسایی یک فرصت مناسب سودآور در بازار، منابع کوچک مالی را فراهم می کنند، و با گردهم آوردن مهارت، دانش و تجهیزات، اقدام به عرضه فرآورده جدیدی در بازار رسانه با نوآوری در محصول، فرایند، کانال توزیع، و یا منطقه جغرافیایی می کنند . (خواجه ئیان و روشندل اربطانی، ۲۰۱۱).

افزایش بیکاری جوانان یکی از مهمترین مشکلات اقتصادی و جوامع امروز جهان به طور مشابه برای کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال توسعه است. در طول دهه آینده، باید حداقل ۴۷۵ میلیون شغل جدید برای جذب ۷۳ میلیون جوان در حال حاضر بیکار و ۴۰ میلیون نفر برای ورود سالانه جدید در بازار کار به وجود آورند (Unesco,2016-2021).

یکی از مهمترین ویژگیهای هر نظام اقتصادی،درهم تنیدگی ساختارهای آموزش و اشتغال است.هرآموزشی باید بازدهی یا توجیه اقتصادی داشته باشد که عالی ترین نوع آن ، ایجاد اشتغال متناسب با فراگیر است(نوید ادهم،۱۳۹۵).

جوانان پایه و اساس جوامع هستند؛ آنها از یک سو با انرژی، نوآوری و شخصیت خود فضای توسعه و امنیت یک ملت را تعریف می کنند و از سوی دیگر با استعدادهای خلاق و نیروی کار خود، ضامن پیشرفتهای اقتصادی و دستیابی به اهداف سیاسی و اجتماعی جامعه می شوند. (Olori & Olori,2018).

آموزش فنی و حرفه ای در برگیرنده  مطالعه فن آوری و علوم مرتبط با آن و کسب مهارتهای عملی، نگرش، درک و دانش مربوط به مشاغل در بخشهای مختلف حیات اجتماعی و اقتصادی است Clark &Olumese,2013)).

در واقع نقش آموزش فنی وحرفه ای تبدیل دانش به تولید و همچنین آماده سازی افراد برای زندگی، کسب وکار و آموزش عالی با توجه به تحولات سریع تکنولوژیکی و تغییرات در دنیای کارمی باشد Hatisaru & Küçükturan,2009))

در راستای ترویج آموزش‌های الکترونیکی برپایه ابزارهای رسانه‌ای در حوزه مهارت آموزی، «تولید شبیه سازهای نرم افزاری و سخت افزاری»، «محتوای الکترونیکی آموزش‌های مهارتی در حوزه ی صنعت، کشاورزی، خدمات و فرهنگ و هنر»، «نرم افزارهای آموزشی مبتنی بر رایانه، ابزارهای همراه تبلت ها، تلفن ها و تلویزیون های هوشمند»،« وب سایت های آموزش مجازی»و «ایده های خلاقانه و نو در مهارت آموزی» بعنوان محورآموزش‌های سازمان آموزش فنی و حرفه ای قرار گرفته است (پرند،۱۳۹۱). اما علیرغم مشخص بودن این ایده ها اینکه برای تحقق آنها چه فرآیندی باید طی گردد و عوامل دخیل در آن فرآیند چه می باشند، نامشخص می باشد به عبارت ساده تر مساله اصلی پژوهش حاضر این است که با توجه به اهمیت و ضرورت آموزشهای فنی و حرفه ای چرا خروجی سازمان های آموزش دهنده مهارت آنچنان که باید راهی به بازار کار و کارآفرینی نمی یابند؟ابعاد و مولفه های کارآفرینی رسانه ای چیست؟ وضعیت موجود نظام کارآفرینی رسانه ای در حال حاضر چگونه است؟ وضعیت مطلوب نظام کارآفرینی رسانه ای چگونه باید باشد؟ میزان شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب نظام کارآفرینی رسانه ای چقدر است؟ اولویت بندی نمودن  آسیب های نظام کارآفرینی رسانه ای  به ترتیب اهمیت کدامند؟ ودر نهایت به  این پرسش پاسخ دهد که ” شناسایی و اولویت بندی آسیب های نظام کارآفرینی رسانه ای درنهادهای توسعه کارآفرینی چگونه است”؟

مبانی نظری و پیشینه پژوهش

کارآفرینی ارتباطی قوی با رسانه دارد. از یک طرف، پدیده کارآفرینی به شدت تحت تأثیر صـنایع رسـانه ای است. از سوی دیگر، رسانه ها با ایجاد یک گفتمانی که ارزش هـا و تصـاویر منسـوب بـه کارآفرینی را انتقال می دهد؛ نقش مهمی در تأثیر گذاری بر پدیده کارآفرینی دارند۲۰۰۵) Hang&Vanweezel,). بنابراین ضرورت مطالعه ی کارآفرینی در کسب وکار رسانه ای را میتوان به صورت زیر خلاصه کرد:

رسانه، در عصر حاضر جزو لاینفـک زنـدگی و کـار انـسان )در همـه سـنین) است. ازاین رو با توجه به نیازمنـدی همـه ی افـراد جامعـه و وجـود ظرفیـت کـارآفرینی و رشـد اقتصادی در این حوزه، انجام پژوهشهای عمیق دربـاره ی ایـن بعـد از رسـانه ضـروری به نظر میرسد.

رسانه در سالهای اخیر در عرصه ی بین المللی (و نیز داخلی) بعد جدیدی از خود نـشان داده و به آن به عنـوان یـک کـسب وکـار نگریـسته مـیشـود) (Hoag and seo, 2005

کارآفرینی بعد از راه اندازی کسب و کار است (Thompson&Tilden,2009) و آموزش و پرورش فنی  وحرفه ای ([۵]TVET) موثرترین ابزار برای توانمند سازی شهروندان جهت دستیابی به توسعه پایدار ملی، افزایش اشتغال، بهبود کیفیت زندگی وکاهش فقر ، بیکاری و ترویج فرهنگ صلح، آزادی و دموکراسی است. نگاهی گذرا به این دیدگاه، اهداف TVET را به عنوان مهارت های عملی، دانش، عادت کار، نگرش و ارزش های دیگر به گیرندگان این آموزشها مشخص می کند(Olori & Olori,2018).

ضـرورت توجـه جـدی و اساسـی بـه توسعه ی کمی و کیفی رسانه ها در اسناد بالادستی مشهود است. به عنوان نمونـه در چندین ماده از قانون برنامه ی پنج ساله ی پنجم توسعه (بـه عنـوان نمونـه تبـصره ی ب ماده ۹ از فصل الف) به صراحت بر ضرورت توجه به توسـعه ی رسـانه در کـشور اشـاره شده است که این نگاه اسناد بالادستی نظام،  پرداختن به مطالعـات کـارآفرینی رسـانه را توجیه میکند.

برای تاثیر گذاری بیشتر آموزشهای فنی و حرفه ای در پرورش نیروی کار ماهر و تربیت نیروی انسانی کارآفرین ، نیازمندتوجه جدی تر به بعد آموزشی  به لحاظ محتوا و روش دارد(سلیمی،۱۳۸۴).

براساس اعتقاد بسیاری از صاحب نظران ، به رغم تلاش های فراوان در راستای ایجاد تحول و تغییر در فرآیند نظام مهارت سازی در کشور،نظام آموزشی بدلایل مختلف مدتهاست که قادر نیست نیازهای بازار کار را از طریق تامین نیروی کار ماهر بطورکامل تامین کند(خاوری،۱۳۹۳).

ارزشیابی ها از سیستم آموزش فنی و حرفه ای نشان میدهد که کارفرمایان از کیفیت این آموزشها راضی نیستند و غالبا از کیفیت ناچیز آموزش و فقدان مهارتهای کاربردی کارآموزان و عدم تناسب محتوای آموزشی رضایت ندارند(نوید ادهم،۱۳۹۵(.

جدول  ۱خلاصه ای از مطالعات انجام شده درباره ی آسیب شناسی کارآفرینی رسانه‌ای را نشان می دهد.

جدول ۱- خلاصه مطالعات پیشین

همان گونه که در جدول شماره یک آمده است وجه مشترک تحقیقات کارآفرینی (رسانه ای) توجه به استفاده از فرصتها و شناخت و تعامل با بازار کار است.و در تحقیقات آسیب شناسانه نتایج حاصل شده با توجه به محیط و شرایط پزوهش متفاوت بوده و در هریک از آنها آسیب متوجه بخشی خاص قرار گرفته بعنوان نمونه کریمیان اولویت نخست آسیب را در عوامل محیطی بیان نموده در حالیکه در این تحقیق کمترین توجه به عوامل محیطی شده است و وجه مشترک این تحقیقات توجه به عوامل محیطی و منابع انسانی و مالی است.

آنچه در این پژوهش به آن پرداخته شده است آسیب شناسی نظام کارآفرینی رسانه ای در سازمان آموزش فنی و حرفه ای (مطالعه موردی استان قم) می باشد که شامل چهار بخش درونداد ، فرآیند ، برونداد و عوامل زمینه ای (محیطی) است که  عوامل دروندادی خود چهار قسمت را در برمی گیرد شامل: کارآموز، مربی ، منابع مالی و مادی ، منابع آموزشی و عوامل فرآیندی مـتشکل از  هفت قسمت شامل: کارآموز ، مربی ، خانواده ، فعالیتهای اجرایی ، مدیریت منابع مالی ،برنامه های آموزشی و اقدامات کارآفرینانه است و عوامل برون دادی مـتشکل از  دو قسمت شامل ، مرکز آموزش و سازمان است و عوامل محیطی مـتشکل از  چهار قسمت شامل:  انواع رسانه و تکنولوژی،عوامل اقتصادی ، عوامل سیاسی وعوامل اجتماعی است.

روش و ابزار

این پژوهش که در دوره ی زمانی ( از تیرماه ۱۳۹۵ تا بهمن ماه ۱۳۹۶) انجام یافته است، از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش توصیفی – پیمایشی است که در آن تحلیل عاملی اکتشافی نظام کارآفرینی رسانه­ای پرداخته شد. در این پژوهش جهت گردآوری داده­ها از یک سو از تحلیل محتوای مقالات مرتبط با موضوع پژوهش و ازسوی دیگر، از ابزار پرسشنامۀ ۵ گزینه ای لیکرت محقق­ساخته استفاده شده است. این پرسشنامه دارای ۴۳ سئوال بود که جهت مدل­سازی و تعیین عوامل و شاخص­های نظام کارآفرینی رسانه تهیه شد. جهت نیل به این هدف و اعتباربخشی آن، مهمترین عامل، قابلیت روایی و پایایی است. در این پژوهش از روایی محتوایی (که توسط هفت تن از اساتید مدیریت رسانه انجام شده است) استفاده شده و جهت تعیین پایایی از ضریب پایایی آلفای کرونباخ استفاده شده است که ضریب آن در بعد فرآیندی (۷۴۸/۰) در بعد دروندادی(۸۹۴/۰) در بعد محیطی(۷۰۵/۰) و در بعد برندادی (۷۲۱/۰) و بطور کلی(۹۳۱/۰) است. برای پاسخ به سوال اول پژوهش با استفاده از ادبیات تحقیق و مطابق با الگوهای ساخت ابزار در علوم مدیریت عمل شده و دراین راستا، مراحل شاخص سازی و انجام روایی محتوا، تحلیل عاملی اکتشافی برای تعیین ساختار عاملی اولیه انجام گرفته است.  که برای اینکار از طریق جدول مورگان که جامعه­ی آماری مراکز آموزش فنی و حرفه ای در استان قم ۱۵۰۰ نفر می باشد که در حجم نمونه آماری ۳۰۶ نفر می باشد که از این رو برای جلوگیری از ریزش داده ها از ۳۱۵ عدد پرسشنامه انجام شد. بعد از تعیین و تایید شاخص ها برای رسیدن به جواب سئوالات ۲ تا ۵ پژوهش از نمونه گیری در دسترس استفاده شده است. و بار دیگر از جدول مورگان استفاده گردید و از آنجایی که جامعه­ی آماری این پژوهش،  افراد آشنا با مباحث مرتبط با نظام کار آفرینی رسانه در مراکز فنی و حرفه ای در استان قم هستند، از این رو از بین آنها،  ۷۵ نفر که در جامعه ی آماری مذکور می باشند؛ بنابراین بر اساس محاسبه­ی حجم نمونه تعداد ۶۲ نفر برای پاسخ­گویی به سئوال­ها انتخاب شده­اند. در تجزیه و تحلیل داده­ها، برای آزمون سوالهای پژوهش مبنی بر اینکه آیا ابعاد نظام کارآفرینی در وضعیت مناسبی قرار دارند یا خیر، از t تک نمونه­ای، برای تعیین شکاف بین وضع موجود و مطلوب و اولویت بندی مؤلفه ­ها از طریق شدت شکاف (اندازه شکاف) از آزمون T مستقل و نرم افزار   SPSSاستفاده شده است.

یافته ها و نتیجه گیری :

همانگونه که در بخش روش شناسی ذکر شد، (تعداد ۴۳ شاخص سؤال) به عنوان شاخص های اولیۀ نظام کارآفرینی رسانه مورد شناسایی قرار گرفته است. جهت تلخیص و مولفه بندی سوالات تحلیل عاملی اکتشافی انجام شده است. برای انجام تحلیل عاملی اکتشافی ابتدا پیش­شرط­های انجام این آزمون مورد بررسی قرار گرفته است. سطح معناداری حاصل از انجام آزمونهای بارتلت جهت بررسی کرویت داده­ها برابر با ۰۰۰/۰ به دست آمد که از ۰۵/۰ کوچکتر است و نشان می دهد انجام تحلیل عاملی اکتشافی برای شناسایی ساختار مناسب بوده است. شاخص کفایت نمونه برداری KMO به عنوان دومین پیش­شرط برابر با ۹۲۹/۰ نزدیک به یک به دست آمد. درنتیجه می توان نتیجه گرفت که تعداد نمونه ۳۱۵ نفر در این پژوهش برای انجام تحلیل عاملی کافی است. جهت انجام تحلیل عاملی اکتشافی از روش تحلیل مؤلفه­های اصلی و چرخش واریماکس استفاده شده است. معیار انتخاب سؤالات به­عنوان یک شاخص برای عوامل، دارا بودن ارزش ویژه بالاتر از یک و همچنین بار عاملی ۴/۰ و بالاتر به شرطی که در دیگر عوامل کمتر از این مقدار ظاهر شود بوده است. دراین راستا تعداد ۱۲ سؤال از ۴۳ سئوال (۳سئوال در بعد فرآیندی، ۴سئوال در بعد دروندادی،۲سئوال در بعد محیطی و ۳سئوال در بعد بروندادی)  به دلیل اینکه بار عاملی آنها کمتر از ۴/۰ بود حذف و درنهایت، تعداد ۳۱ سئوال به عنوان آسیب های نظام کارآفرینی رسانه مورد شناسایی قرار گرفت. پس از انجام تحلیل عاملی اکتشافی، تعداد چهار بعد استخراج گردید. این ابعاد بر اساس آنچـه کـه بـه نظام کارآفرینی رسانه ای در مراکز اموزش فنی و حرفه ای وارد میشود در بعد درونداد قرار می گیرد، مبتنی بر مجموعـه فعـل و انفعالاتى کـه بر روى مولفه های  دروندادی انجـام مى گیرد در بعد فرآیندی نظام کارآفرینی رسانه ای جا میگیرند و نتیجـه و محصـول فرآینـد آمـوزش در بعد برونداد است و در نهایت مجموعه عوامل بیرونی که معمولا در ید اختیار افراد نیست ولی بر نظام کارآفرینی رسانه ای در مراکز آموزش مهارتی موثر است در بعد عوامل محیطی قرار می گیرند .(سـازمان تجاری سـازی فناوری و اشـتغال دانش آموختگان, ۱۳۸۸). با توجه به سؤالاتی که پس از تحلیل عاملی اکتشافی باقی ماندند، مجدداً عوامل از بعد نام و مفهوم آنها مورد بررسی قرار گرفت و در نام برخی از عوامل تغییرات مختصری انجام شد. این چهار بعد به طورکلی ۵۵۷/۶۷% از واریانس کل را تبیین می نمایند که در جدول شماره یک آمده است. از این میزان، سهم بعد فرآیندی ۷۱۷/۳۲% ، دروندادی ۴۶۷/۱۸%، محیطی ۹۰۲/۷% و بروندادی ۴۷۰/۶% می باشد.

جدول شماره ۱: نتایج حاصل از انجام تحلیل عاملی اکتشافی شاخص­های نظام کارآفرینی رسانه

در ادامه برای ارزیابی وضعیت موجود آسیبهای نظام کارآفرینی رسانه ای در اداره کل آموزش فنی و حرفه ای استان قم ، از آزمون تی تک نمونه ای استفاده شد.البته اجرای این آزمون پس از حذف سوالات با بارعاملی کمتر از ۴/. بود.همچنین برای اجرای ازمون تی تک نمونه ای میانگین نظری (۳) در نظر گرفته شد. نتایج در جدول شمار ۲ ارائه شده است.

H_۰: بعد مورد نظر نظام کارآفرینی رسانه ای در وضعیت موجود، مناسب نمی باشد.

H_۱: بعد مورد نظر نظام کارآفرینی رسانه ای در وضعیت موجود، مناسب می باشد.

اگر مقدار سطح معنی داری بزرگتر از مقدار خطا ۰۵/۰ باشد فرض صفر را نتیجه می­گیریم و در صورتی که مقدار سطح معنی داری کوچکتر از مقدار خطا۰۵/۰ باشد فرض یک را نتیجه می­گیریم.(در صورتی که مقدار آماره تی بزرگتر  از مقدار جدول ۹۶/۱ باشد فرض تایید می­شود).

جدول شماره ۲: آزمون t تک نمونه­ای مولفه های نظام کارآفرینی در وضعیت موجود

با توجه به تی مشاهده شده و تایید فرضیه H0 در تمامی مولفه­ها نشان می­دهد که مولفه­های نظام کارآفرینی رسانه­ای در وضعیت موجود، دارای موقعیت مناسبی نیست.

برای ارزیابی وضعیت مطلوب آسیبهای نظام کارآفرینی رسانه ای در اداره کل آموزش فنی و حرفه ای استان قم ، از آزمون تی تک نمونه ای استفاده شد. با توجه به تی مشاهده شده و تایید فرضیه H1 در تمامی مولفه ها نشان می دهد که مولفه های نظام کارآفرینی رسانه ای در وضعیت مطلوب، دارای موقعیت مناسبی هستند.

H0: بعد مورد نظر نظام کارآفرینی رسانه ای در وضعیت مطلوب، مناسب نمی باشد.

H1: بعد مورد نظر نظام کارآفرینی رسانه ای در وضعیت مطلوب، مناسب می باشد.

جدول شماره ۳: آزمون t تک نمونه ای مولفه های نظام کارآفرینی در وضعیت مطلوب

با توجه به اینکه میزان میانگین در وضعیت موجود(جدول شماره ۲ )کمتر از ۳ است و در وضعیت مطلوب(جدول شماره ۳) بالاتر از ۳ می باشد بنابراین با مقایسه جداول فوق مشخص می گردد بین ابعاد نظام کارآفرینی رسانه ای در وضعیت موجود شکاف وجود دارد و این بدین معنی است که در تمامی ابعاد نظام کارآفرینی رسانه دچار آسیب است.

برای تعیین میزان شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب  در نظام کارآفرینی رسانه ای از همه­ی داده­ها آزمون اسمیرنوف-کولموگروف به منظور نرمال بودن داده ها انجام گرفت که شرط نرمال بودن برای همه ابعاد نظام کارآفرینی رسانه­ای عدد معناداری صادق بود.بنابراین: با توجه به اختلاف وضع موجود و مطلوب و با استفاده از آزمون تی مستقل به شناسایی آسیب­های نظام کارآفرینی رسانه­ای خواهیم پرداخت:

بدین منظور فرضیه­های زیر تعریف می شود:

:H0 بین وضعیت موجود و مطلوب ابعاد نظام کارآفرینی رسانه ای تفاوت معنی دار وجود ندارد.

H1: بین وضعیت موجود و مطلوب ابعاد نظام کارآفرینی رسانه ای تفاوت معنی دار وجود دارد.

جدول شماره۴: آزمون t مستقل وضعیت موجود و مطلوب نظام کارآفرینی رسانه ای در مراکز فنی و حرفه ای استان قم

بنابراین فرض H1 تایید می گردد و بین ابعاد نظام کارآفرینی رسانه ای در وضعیت موجود و مطلوب شکاف وجود دارد و این بدین معنی است که در تمامی ابعاد نظام کارآفرینی رسانه دچار آسیب است.

با توجه به تحلیل های بدست آمده در وضعیت موجود و وضعیت مطلوب و به تصویر کشیدن داده­ها از طریق نمودار رادار به شدت شکاف بین دو وضعیت پرداخته شده است.

نمودار شماره ۳: تعین میزان شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب نظام کارآفرینی رسانه ای

از آنجایی که چهار ضلعی در وضعیت موجود در هر چهار ابعاد کمتر از وضع مطلوب در نمودار رادار است، لذا وجود آسیب در هر چهار ابعاد نتیجه می­شود.

بین ابعاد نظام کارآفرینی رسانه ای در وضعیت موجود و مطلوب شکاف وجود دارد و این بدین معنی است که در تمامی ابعاد نظام کارآفرینی رسانه دچار آسیب است.

اولویت بندی نمودن آسیب های نظام کارآفرینی رسانه ای به ترتیب اهمیت  با توجه اختلاف بین وضع موجود و مطلوب در چهار بعد دروندادی، فرآیندی، بروندادی و محیطی در جدول شماره ۵ آمده است

جدول شماره ۵: ترتیب شدت آسیب در چهار بعد دروندادی، فرآیندی، بروندادی و محیطی

یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل یافته ها نشان می دهد که در مراکز فنی و حرفه ای استان قم، توجه به عوامل دروندادی، فرآیندی، بروندادی و محیطی کمتر از میزان مطلوب بوده است. همچنین کمترین توجه به ترتیب عوامل محیطی ، دروندادی و فرآیندی، در مقابل به  عوامل دروندادی بیشترین توجه شده است. همچنین بیشترین شکاف بین وضع موجود و مطلوب (آسیب)، به ترتیب بین مولفه های مربوط به عوامل محیطی، عوامل دروندادی، عوامل فرآیندی و عوامل بروندادی می باشد.

نتیجه گیری

این پژوهش با روش توصیفی – پیمایشی به دنبال شناسایی ابعاد و اولویت بندی آسیب های نظام کارآفرینی رسانه ای در نهادهای توسعه کارآفرینی (اداره کل آموزش فنی و حرفه ای استان قم) می باشد. جهت نیل به هدف تعیین عوامل و شاخص های نظام کارآفرینی رسانه و اعتباربخشی آن، مهمترین عامل، قابلیت روایی و پایایی است که از روایی محتوایی (که توسط هفت تن از اساتید مدیریت رسانه انجام شده است) استفاده شده و جهت تعیین پایایی از ضریب پایایی آلفای کرونباخ(۹۳۱/.) استفاده شده است. با جمع بندی های انجام شده میتوان با این تعریف از نظام کارآفرینی رسانه ای آسیب های آن را مورد بررسی قرار داد: کارآفرینی رسانه ای مجموعه فعالیتهای هوشمندانه مبتنی بر استفاده بهینه از فضای فناورانه و رسانه ای جامعه است که با هدف آماده سازی کارآموزان مراکز آموزش فنی و حرفه ای  به منظور شناسایی و استفاده از فرصت های سودآور در بازار صورت می گیرد. تعریف مذکور با نظرات جیسی کام(۲۰۰۹) و کلامر(۲۰۱۱) هانگ و ویزل(۲۰۰۷) ، مشابهت دارد.

برای دست یابی به هدف اول پژوهش که شناسایی آسیب در ابعاد و مولفه های کارآفرینی رسانه ای است با تحلیل عاملی اکتشافی آسیب های نظام کارآفرینی رسانه ای با توجه به ابعاد و مولفه های آن شامل ۸ مقوله دروندادی ،۱۶ مقوله فرآیندی،سه بعد دروندادی و ۴ بعد محیطی بدست آمد.

الف- شاخص های دروندادی شامل تاثیر انگیزش کارآموزان در کارآفرینی بود که با نتیجه تحقیق اولوری(۲۰۱۸)، زمانی (۱۳۹۶) ،مشابهت دارد.

یکی از مقوله هـای بسـیار بـا اهمیـت در بحـث کـارآفرینی و تشـخیص فرصـت، هوشـیاری کارآفرینانه میباشد.همسویی با تحقیق الوانی (۱۳۹۷)،کلامر(۲۰۱۱) وافزایش مهارتهای ارتباطی و اجتماعی و تعامل مناسب مربی با کارآموز در فرآیند یادگیری موثر است.مشابهت با تحقیق جیسی وکام(۲۰۰۹).

از عوامل راه یابی کارآموز به بازار کار شفاف سازی خواسته سازمانی از مربیان مرتبط مبنی بر بومی سازی خواسته بازار در کارگاه آموزشی و نیز شناخت مربی از بازار کار است. همچنین بین دو متغیر کیفیت آموزش(تدریس مربیان، تخصیص منابع) و امید به اشتغال و کارآفرینی رابطه معناداری وجود دارد. چنانچه کیفیت آموزش مطلوب باشد می تواند امید به اشتغال را در کارآموزان فنی و حرفه ای افزایش دهد و آنها را به آینده کاری خود خوش بین کند. مشابهت با  نتیجه تحقیقات دنگلانی،( ۱۳۹۴‏)، زارع میرک آباد(۱۳۹۶)نیک نژاد و مقیمی (۱۳۹۰) .‏

مرکز آموزش برای ایجاد ویا افزایش انگیزه مربیان دوره های آموزشی می بایست حقوق و مزایای مکفی فراهم آورده و منابع آموزشی بروز و امکانات و تجهزات کارگاهی و فناورانه مناسب را تهیه نماید. همچنین توجه به درآمدزایی مرکز و تامین بخش از هزینه ها میزان کیفیت آموزش را ارتقاء داده و نگهداری سوابق و مدارک و بایگانی مرکز درحمایتهای بعدی از کارآموز و ارائه آموزشهای تکمیلی موثر است. موارد اعلام شده با نتیجه تحقیقات غیاثی (۱۳۹۴)، زمانی(۱۳۹۶)مشابهت دارد.

برنامه ریزی درسی افزایش کیفیت فعالیتهای آموزشی را به دنبال دارد و استفاده ازاستانداردهای آموزش شایستگی در مدت زمان کوتاهی میتواند منجر به ایجاد یا ارتقاء شغل شود. همسویی با نتیجه تحقیق چهاربند(۱۳۹۱)

ب- شاخص های فرآیندی در نظام کارآفرینی رسانه ای  با ارزیابی اولیه فرد برای ورود به کارآفرینی شروع میشود. غیاثی (۱۳۹۴)،مشاوره شغلی و آموزشی می تواند کمک هایی از جمله تصویر واضح و واقع بینانه ای از موقعیت، احساسات و توانایی، انتخاب راه های جدید برای درک وحل مسئله، اعتماد به نفس، قبول مسئولیت، تغییر انگیزه، تغییر مهارتهای مورد نیاز، بهبود بخشیدن به وضعیت واستفاده ار استعداد بالقوه کارآموزان باشد.سمندرحبشی(۱۳۹۴)

شناخت بازار کاراز طرف مربی می تواند منجر به معرفی و ورود کارآموز به بازارکار گردد. تحقیقات دنگلانی،( ۱۳۹۴‏)، زارع میرک آباد(۱۳۹۶)نیک نژاد و مقیمی (۱۳۹۰) ‏ارزشیابی مربی درجهت تربیت و هدایت کارآموزان به سمت اشتغال و کارآفرینی بهبود کیفیت آموزشی نقش بسزایی دارد.چهاربند(۱۳۹۱)

همسویی خانواده و تشویق و ترغیب کارآموزان در پیشبرد اهداف آموزشی و نیز تحصیلات ، وضعیت اقتصادی ، تعداد اعضای خانواده می تواند در ترغیب فرد به کارآفرینی موثر است. و همچنین فراهم آوردن زمینه های کارآفرینانه برای کارآموزان مانند تشخیص و استفاده از فرصتها و کشف ایده و ترسیم یک نقشه راه برای آینده با دستیابی به هدف کارآفرینی رسانه‌ای  رابطه مستقیم دارد. همسویی با تحقیقات کلامر(۲۰۱۱)،جیسی و کام(۲۰۰۹)،مین و همکاران (۲۰۱۵)

ارزیابی فرد در راهنمایی او برای انتخاب رشته مهارتی نقش دارد.حسینی سنو(۱۳۹۴)

ارزیابی عملکرد آموزشی مرکز در شناسایی و تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف موثر است. برنامه آموزش مهارت های کارآفرینی ، یکی از ابعاد مهم در گسترش و توسعه کارآفرینی است . این آموزش ها به سه بعد تقسیم می شوند :قبل از کسب و کار ، در حین و بعد از را ه اندازی کسب و کار(Thompson&Tilden,2009).

عوامل آموزشی موثر بر موفقیت آموزش الکترونیکی به ترتیب اولویت عبارتند از: محتوای ارائه شده با سطح فراگیر، کیفیت ارزشیابی، منابع تکمیلی و کمک آموزشی، نحوه چگونگی ارائه محتوا، ارائه محتوا با انواع مختلف رسانه اعم از صوت و تصویر، دوره های تکمیلی حضوری،امکانات و ابزار مورد نیاز جهت برقراری ارتباط، پیوستگی و انسجام بخشهای مختلف محتوا، طراحی سایت و صفحه و در نهایت سهولت دسترسی به مطالب آموزشی. همسویی با نتیجه تحقیق حسینی سنو،(۱۳۹۴).

ارائه آموزش بر پایه اینترنت و شبکه های اجتماعی و آموزشهای مجازی و فناورانه سرعت و کیفیت دستیابی کارآموز به کسب و کار و کارآفرینی رسانه ای را افزایش می دهد. سلیمانی و رضوی(۱۳۹۵)،نیک نزاد و مقیمی(۱۳۹۱).

مرکز آموزش از طریق مدیریت منابع مالی ،کنترل برنامه های آموزشی و با ایجاد فضای آموزشی مجهز به تجهیزات مناسب  فناورانه وکارگاهی موجب می شود کارآموزان انگیزه بیشتری برای یادگیری داشته باشند.همسویی باتحقیقات زارع میرک آباد(۱۳۹۶)،زمانی(۱۳۹۶)،عبدی(۱۳۹۶)،خنیفرولاهوتیان(۱۳۹۵)

شناخت فرصت، اولین و مهم ترین مرحله در کارآفرینی است و کشف ایده با ایجاد تفکر خلاق در فرد دارای نقش موثری در کارآفرینی است. جمایران (۱۳۹۶)،میرک آباد(۲۰۱۶)

برونداد نظام کارآفرینی رسانه‌ای : ارزشیابی به عنوان یکی از ارکان اصلی فرا یند یاددهی- یادگیری شاخصی برای توانایی آموزشهای اجرا شده و مهارت کسب شده فراهم می آورد.مشابهت با تحقیق ذاکر و نوقابی،(۱۳۸۹)،مجلل(۱۳۹۰)

شاخصهای بروندادی شامل آموزشهای مهارتی رسانه ای در موفقیت فرد به کارآفرینی رسانه ای موثر است.

فارغ التحصیلان کارآفرینی رسانه ای نقش موثری بویژه در عرصه اقتصادی جامعه دارند.

گواهینامه مهارتی با کد بین المللی در ایجاد انگیزه برای آموزش موثر است.

آموزشهای مهارتی با تاثیر عوامل محیطی نیز مواجه است که شامل : الف: تکنولوژی و رسانه ، طی سالهای اخیر توجه زیادی به استفاده از رسانه های نوین در امر آموزش شده است. فناوری های جدید مانند رایانه ها با فراهم آوردن فرصتهای مناسب برای تشخیص استعدادها، علایق و تفکر خلاق فراگیران، به بهبود نظام آموزشی کمک شایانی میکند.

ب: عوامل  اجتماعی –فرهنگی است و آن هم به عدم رویکرد مثبت جامعه به آموزشهای مهارتی بر می گردد. ج- عوامل اقتصادی مانند عدم حمایت لازم دولت از این آموزشها است که تبلور آن را در اعتبارات تخصیصی به سازمان آموزش فنی و حرفه ای قابل رویت است .حقوق و دستمزد مربیان این سازمان جزو پایین ترین سطح دستمزدها در کشور است. د- عوامل سیاسی که جدا کردن آنها از عوامل اقتصادی امکان پذیر نیست، به طور غیرمستقیم برکارآفرینی در فضای تبلیغات و رسانه اثر میگذارد که از آن به عنوان محدودیتهای فکری و اجتماعی نام برده میشود ، به طور کلی میتوان گفت رکودهای زمینه ای و زیرساختی از پیامدهای اصلی عوامل سیاسی به شمار میروند. مشابهت با نتیجه تحقیق پورروستایی اردکانی( ۱۳۹۶)،نیک نزاد و مقیمی(۱۳۹۰)، کریمیان(۱۳۹۳)

سوال دوم پژوهش وضعیت موجود نظام کارآفرینی رسانه ای در حال حاضر چگونه است؟

با توجه به نتیجه تحقق مشخص گردید وضعیت نظام کارآفرینی رسانه ای در هر سه بخش درونداد، فرآیند و برونداد مناسب نیست.مشابهت با تحقیقات مجلل(۱۳۹۰)،خاوری(۱۳۹۳)

سوال سوم پژوهش وضعیت مطلوب نظام کارآفرینی رسانه ای در حال حاضر چگونه است؟

با توجه به نتیجه تحقق مشخص گردید وضعیت نظام کارآفرینی رسانه ای دروضعیت مطلوب مناسب بوده و توجه به هر سه بخش درونداد، فرآیند و برونداد مورد توجه است.مشابهت با تحقیقات کلامر)۲۰۱۱)،جیسی و کام(۲۰۰۹)و نیک نژاد و مقیقمی(۱۳۹۱)

سوال چهارم پژوهش میزان شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب نظام کارآفرینی رسانه ای چقدر است؟  با توجه به نتیجه تحقق مشخص گردید در هر سه بعد درونداد،فرآیند و برونداد نظام کارآفرینی رسانه ای شکاف وجود دارد.همسویی با تحقیقات مجلل(۱۳۹۰)،انتظاریان(۱۳۹۲)و کریمیان(۱۳۹۳).

سوال پنجم  پژوهش اولویت بندی نمودن  آسیب های نظام کارآفرینی رسانه ای  به ترتیب اهمیت کدامند؟ با توجه به نتیجه تحقق مشخص گردید بیشترین آسیب به ترتیب در بخش محیطی ،دروندادی ،فرآیندی و بروندادی است.همسویی با تحقیقات انتظاریان(۱۳۹۲)،مجلل(۱۳۹۰) و کریمیان(۱۳۹۳).

پیشنهادها

با توجه به مدل موضوعی پژوهش ، در نظام آموزش مهارتی ، برنامه‌ای جامع برای همکاری و انعکاس نیازهای صنایع و اصناف که یکی از گونه های آموزشی سازمان آموزش فنی و حرفه ای است تدوین گردد.همچنین نقش و تاثیر واحد راهنمایی و مشاوره شغلی برای هدایت افراد مورد مطالعه قرار گیرد.از بخشهای کمتر مورد توجه آموزشهای تکمیلی برای افراد است لذا نقش بازآموزی و دوره های تکمیلی آموزش( ارتباطات ، بازاریابی و کاربرد رسانه در آموزش) علاوه بر دوره های تخصصی  برای کارآموزان و مربیان بررسی شود.یکی از مسائل موجود در مراکز آموزش فنی و حرفه ای کمبود سواد رسانه‌ای است که در این تحقیق بعنوان پیش فرض در نظر گرفته شده بود بنابراین پیشنهاد میشود  نقش سواد رسانه‌ای و فناورانه در رشته های مهارتی بررسی شود.همچنین با توجه به نتیجه تحقیق آز آنجا که بیشترین آسیب در بخشهای محیطی و درونداد است لذا تمرکز و پژوهش های بیشتری در این زمینه مورد نیاز است. جهت ارتقاء سرمایه اجتماعی و استفاده حداکثری از توان و تجهیزات  ، مدل جامع تعامل سازمان آموزش فنی و حرفه ای با دستگاهها و نهادهای مرتبط طراحی گردد.

منابع

انتظاریان،ناهید(۱۳۹۳).”آسیب شناسی و بررسی چالشهای محیط کسب و کار”،کارو جامعه،۱۱(۱۷۱):۵۷-۶۳

پرند، کوورش؛ نیرومند، پوراندخت؛ حبیبی ینگجه، عزیز؛ فرجی ارمکی، اکبر (۱۳۹۱الف) نگاهی بر نظام آموزش مهارت و فناوری، تهران: سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور

چهاربند،اسفندیار(۱۳۹۱).” الگوی برنامه درسی پودمانی بر پایه استاندارد شایستگی حرفه ای”، تعلیم و تربیت استثنایی،۹۱(۱۱۱):۵۱-۶۶

حسینی سنو،سیدامین.عطاری،مهسا(۱۳۹۴). “شناسایی و اولویت بندی عوامل آموزشی و فناوری موثر بر موفقیت آموزش الکترونیکی از نظر دانشجویان دوره های مجازی کارشناسی ارشد پردیس بین المللی دانشگاه فردوسی”،دومین کنگره بین المللی فن آوری، ارتباطات و دانش

خاوری،سیدعبداله.گرزین،رضا(۱۳۹۳).”آسیب شناسی نظام آموزش مهارتی”،مهارت آموزی،۳(۱۰):۷۳-۸۲

خنیفر،حسین.رحمتی،محمدحسین.لاهوتیان،علی(۱۳۹۵). “طراحی مدل فرایندی کارآفرینی در صنایع غذایی ایران”،توسعه کارآفرینی،۹(۲):۲۱۹-۲۳۷.

ذاکری،علیرضا.کردنوقابی،رسول.صدرالاشرافی(۱۳۸۹).مسعود.”بررسی فرآیند یاددهی –یادگیری در آموزشهای فنی و حرفه ای”، فناوری آموزش،۵(۱):۱-۱۱.

زارع میرک آباد،زهرا.نوری،روح اله(۱۳۹۴).”فرآیند کارآفرینی الکترونیکی در ایران،فصلنامه مدیریت توسعه فناوری“،۳(۳):۱۶۵-۱۸۸.

زمانی،اصغر(۱۳۹۶). “شناسایی، تحلیل و اولویت بندی عوامل موثر برکیفیت آموزش درآموزش عالی”، فصلنامه ، نوآوری و ارزش آفرینی،۶(۱۱):۲۳-۳۵.

سمندرحبشی،امامعلی(۱۳۹۵).”بررسی تاثیر مشاوره آموزشی بر افزایش رفتار کارآفرینانه کارآموزان”،مهارت آموزی،۵(۱۸):۲۴-۳۷

سلمانی دنگلانی،سمیه(۱۳۹۴). “بررسی و نقش آموزشهای مهارتی در کارآفرینی دانش آموختگان دانشگاه جامع علمی و کاربردی”.پژوهشنامه تربیتی،۱۰(۴۳):۷۳-۸۶

سلیمانی،ندا.رضوی ،سیدمرتضی(۱۳۹۵). “شناخت شناسی کار آفرینی در رسانه و اندازه گیری میزان آن در سازمانهای رسانه‌ای”.مطالعات جامعه شناسی،۷(۲۵):۱۳۱-۱۵۰.

سلیمی،جمال(۱۳۹۳).”آموزش فنی و حرفه ای ،نیروی انسانی و کارآفرینی”،مهارت آموزی،۲(۸):۷-۱۴

طالبی،محمدرضا.الوانی،سیدمهدی.محمودزاده،سیدمجتبی.عطایی،محمد(۱۳۹۷).”شناسایی ابعادهوشیاری کارآفرینانه برمبنای رویکرد پردازش اطلاعات انسانی”.توسعه کارآفرینی،۱۱(۲):۲۲۱-۲۴۰.

عبدی جمایران،علی(۱۳۹۶)، “بررسی مدل های تشخیص فرصت در فرآیند کارآفرینی”، پژوهش در هنر و علوم انسانی،۲(۳):۷۹-۸۸.

غیاثی ندوشن،سعید(۱۳۹۴).” بررسی نقش رسانه در آموزش مهارتهای کارآفرینی به جوانان استان و لرستان از دیدگاه کارآفرینان و کارکنان صدا سیمای مرکز لرستان”.پزوهشهای ارتباطی،۲۲(۴):۱۱۷-۱۳۸

کریمیان،زینب(۱۳۹۳).”آسیب شناسی کارآفرینی رسانه ای در تبلیغات تلویزیونی”،پایان نامه:دانشکده مدیریت دانشگاه تهران

مجلل چوبقلو،محمدعلی.عبداله فام،رحیم(۱۳۹۰).”آسیب شناسی فرآیند کارآفرینی در برنامه های درسی رشته های دانشگاهی”،فراسوی مدیریت،۵(۱۸):۱۶۷-۱۸۷

نیک نژاد،عباس،مقیمی،سیدمحمد،روشندل اربطانی،طاهر(۱۳۹۰). “شناسایی الگوی کارآفرینی رسانه ای برای کسب وکارهای رسانه های دیجیتال کشور”.توسعه کارآفرینی،۴(۱۵):۶۵-۸۳.

نوید ادهم،مهدی.حمید،شفیع زاده(۱۳۹۵).”بررسی مهمترین چالش ها و راهبردهای آموزش مهارتی در ایران”،راهبرد اجتماعی فرهنگی،۵(۲۰):۷-۲۲

Achtenhagen, Leona. (2008). “Understanding Entrepreneurship in Traditional Media”. Journal of Media Business Studies 5(1) 123-142.

Clark,. A. O., & Olumese, .H. A. (2013). “Effective supervision as a challenge in technical and vocational education delivery”: Ensuring quality teaching/ learning environment and feedback mechanism. Basic Research Journal of Education Research and Review, 2(1) 6-15.

Crecente-Romero, F., Giménez-Baldazo, M., & Rivera-Galicia, L. F. (2018). “Can –
entrepreneurship channel over qualification in young university graduates in the
European Union?” Journal of Business Research, 89: 223-228.

Hang, M. & Weezel, A.V. (2007). “Media and Entrepreneurship” A Survey of The Literature Relating, Bout Concepts, MMT Centre Jonkoping International Business School.

Hatisaru,.V. & Küçükturan,.A. G. (2009). “Vocational and technical education problem-based learning exercise:: Sample scenario. Procedia Social and Behavioral Sciences,1: 2151–۲۱۵۵.

Hoag, Anne and Sangho Seo. (2005). “Media Entrepreneurship: Definition,Theory and Context”. Paper presented at the NCTA Academic Seminar,San Francisco, April 2, 2005.

Jeesicum, T. (2009).” Designing a Model Cultural Entrepreneurship in Creative Industries”, Journal of Culture and creativity 8(1) 430-441.

Khajeheian, Datis and Roshandel Arbatani, Taher (2011), Remediation of  Media Markets toward Media Entrepreneurship, how recession reconstructed media industry, European Media Management Education Conference, Moscow.

Klamer, A. (2011). Cultural Entrepreneurship. “The Review of Austrian Economics”: 24(2) 141-156.

Olori, Gloria I. & Olori, Christian N. (2018). “Strategies and Challenges for Empowering Youth through Technical Vocational Education and Training Programme in Rivers Stat: Benchmark Journals”6(1):121-131.theory: Sociology Press.

Thompson, S. A &Tilden,V. P. (2009). “Embracing quality and safety education for the 21st century”: building inter professional education. J Nurs Educ, 48: 698-701.

UNESCO Strategy for Technical and Vocational Education and Training (2016-2021), Published in 2016 by the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization 7, place de Fontenoy, 75352 Paris 07 SP, France

Velilla, J., Molina, J., & Ortega, R. (2018). “Why older workers become entrepreneurs”?-International evidence using fuzzy set methods. The Journal of the Economics of Ageing 12 (2): 88–۹۵

[۱] Media entrepreneurship (ME)

[۲]Hoag

[۳] Achtenhagen

[۴]Hang and Weezel

[۵]Technical and Vocational Education and Training

[۶] Jeesi cum

[۷] Klamer