مصاحبه کار و کارآفرینی با دکتر سعید جوی زاده درباره اهمیت و ضرورت سنجش از دور در معدن

مصاحبه کار و کارآفرینی با دکتر سعید جوی زاده درباره اهمیت و ضرورت سنجش از دور در معدن:

مقدمه از سرویس علمی کار و کار آفرینی :

سنجش از دور با استفاده از ماهواره‌ها، به علت پوشش نظارتی گسترده و فرصتی برای تعریف دقیق ویژگی‌های سطحی که نشان‌دهنده ذخایر معدنی و ردیابی تغییرات چشم‌انداز مرتبط با معدن هستند، در صنعت معدن مورد توجه قرار گرفته است. با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای، می‌توان ویژگی‌های زمینی را به دقت بسیار بالا تعریف کرد و از آنها برای شناسایی مناطق با پتانسیل معدنی استفاده کرد. در این روش، مشخصاتی مانند مقدار بازتابندگی نور، شاخص‌های گیاهی، دمای سطحی و رطوبت هوا توسط سنسورهای ماهواره‌ای اندازه‌گیری می‌شود و سپس با استفاده از تحلیل تصاویر و اطلاعات مکانی، نقشه‌هایی از ویژگی‌های زمینی مانند تراوایی، ساختار و جنس‌بندی سنگ‌ها، پوشش گیاهی و غیره تهیه می‌شود. این نقشه‌ها به عنوان ابزاری برای برنامه‌ریزی و مدیریت بهینه منابع معدنی، شناسایی و استخراج ذخایر معدنی، پیش‌بینی خطرات زمین‌ساختی و تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی به کار می‌روند.

علاوه بر این، سنجش از دور با ماهواره، فرصتی مناسب برای رصد و ردیابی تغییرات چشم‌انداز مرتبط با معدن است. با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای، می‌توان تغییرات زمین‌شناسی مرتبط با معادن را به دقت بالا رصد کرد و ذخایر معدنی را بهبود بخشید. همچنین، این روش به‌عنوان یک ابزار موثر در برنامه‌ریزی و مدیریت بهینه منابع معدنی، شناسایی و استخراج ذخایر معدنی، پیش‌بینی خطرات زمین‌ساختی و تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی به کار می‌رود.

با توجه به اینکه رصد زمین با ماهواره، در صنعت معدن و زمین‌شناسی از اهمیت بسزایی برخوردار است، بهینه‌سازی استفاده از داده‌های ماهواره‌ای نیز امری ضروری به‌شمار می‌رود. برای این منظور، نیاز است که داده‌های ماهواره‌ای برای بررسی و تحلیل بهینه شوند و به دقت بالا پردازش گردند. همچنین، نیاز است که برای بهبود دقت برداشت داده‌های ماهواره‌ای، از داده‌های دیگری مانند داده‌های ارتفاعی و لیزری استفاده شود.

به طور کلی، سنجش از دور  با ماهواره، به‌عنوان یک روش پیشرفته و موثر در صنعت معدن و زمین‌شناسی، امکان شناسایی و استخراج منابع معدنی با دقت بالا را فراهم می‌کند. این روش، ابزاری کارآمد برای برنامه‌ریزی و مدیریت بهینه منابع معدنی، شناسایی مناطق با پتانسیل معدنی، پیش‌بینی خطرات زمین‌ساختی و تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی است. با بهینه‌سازی استفاده از داده‌های ماهواره‌ای و استفاده از داده‌های دیگری مانند داده‌های ارتفاعی و لیزری، می‌توان دقت برداشت داده‌ها را بهبود بخشید و از این روش به بهترین نحو استففاده کرد. علاوه بر این، رصد زمین با ماهواره، به دلیل دقت بالای خود، می‌تواند در شناسایی تغییرات زمین‌شناسی مرتبط با معادن، بهبود دهنده‌ی ذخایر معدنی باشد.

برای استفاده بهینه از این روش، نیاز است که داده‌های ماهواره‌ای به دقت بالا پردازش شوند و از داده‌های دیگری مانند داده‌های ارتفاعی و لیزری نیز بهره گرفته شود. همچنین، تحلیل تصاویر و اطلاعات مکانی باعث می‌شود که نقشه‌هایی از ویژگی‌های زمینی شامل تراوایی، ساختار و جنس‌بندی سنگ‌ها، پوشش گیاهی و غیره، به دقت بالایی تهیه شوند و برای شناسایی مناطق با پتانسیل معدنی و استخراج ذخایر معدنی به کار گرفته شوند. همچنین، نقش رصد زمین با ماهواره در پیش‌بینی خطرات زمین‌ساختی و تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی بسیار مهم است.

مصاحبه با دکتر سعید جوی زاده :

در این مصاحبه، ما با دکتر سعید جوی زاده نویسنده مولف ،مدرس و استراتژیست سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور(RS)  در زمین شناسی و معدن ملاقات کردیم تا دریابیم که چگونه از سنجش از راه دور و تجزیه و تحلیل ماهواره‌ای برای حمایت از تصمیم‌گیری در طول چرخه حیات معدن، از اکتشاف ذخایر معدنی تا احیا – احیای محیط‌زیست استفاده می‌شود.

درباره دکتر سعید جوی زاده:

دکتر سعید جوی زاده یک استراتژیست برجسته در زمینه سیستم اطلاعات مکانی (GIS) و سنجش از دور (RS) در ایران است. او با بیش از دو دهه تجربه در این حوزه، یکی از متخصصان برجسته در زمینه GIS و RS در ایران به شمار می‌رود.دکتر جوی زاده در این زمینه تلاش بسیاری کرده و تالیفات بسیاری را در این حوزه به رشته تحریر درآورده است. علاوه بر این، او همه ساله کارگاه‌های بسیاری را در زمینه سنجش از دور در معدن برگزار می‌کند و دانشجویان بسیاری را در ایران در زمینه سنجش از دور در معدن تربیت و آموزش داده است.دکتر سعید جوی زاده مدیر موسسه هوش پیروزی و موسسه چشم انداز هزاره سوم ملل است. او با تکیه بر تجربیات خود و دانش فنی قوی خود، در حال توسعه و ارائه راهکارهای نوینی در زمینه GIS و RS به همراه کادر متخصص و با استفاده از آخرین تکنولوژی‌های این حوزه می‌باشد.با توجه به علاقه شدید دکتر جوی زاده به تحقیق و پژوهش در زمینه GIS و RS، او به یکی از متخصصان برجسته در این حوزه در ایران تبدیل شده است و توانسته است با تلاش و پشتکار خود، موفقیت‌های بسیاری را در این حوزه به دست آورد.

کار و کارآفرینی ایران:

ابتدا یک مقدمه ای از اهمیت و ضرورت استفاده از سنجش از دور در معدن را به ما بگویید

سعید جوی زاده :

تکنولوژی‌های سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) ابزارهای قدرتمندی هستند که حوزه زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی را به طور جدی تحول داده‌اند. این ابزارها به محققین، زمین‌شناسان و حرفه‌ای‌های معدن امکان جمع‌آوری، تحلیل و تصویرسازی داده‌هایی را می‌دهند که در غیر این صورت به دشواری یا به طور کامل امکان پذیر نبوده است. سنجش از دور به استفاده از فناوری‌های مختلف تصویربرداری برای جمع‌آوری داده‌ها از فاصله اشاره دارد، در حالی که که GIS یک سامانه نرم‌افزاری است که امکان مدیریت و تحلیل داده‌های فضایی را فراهم می‌کند. ترکیب این دو فناوری به زمین‌شناسان و حرفه‌ای‌های معدن امکان می‌دهد تا بهترین درکی را از سطح و زیرسطح زمین پیدا کنند و تصمیمات اطلاعاتی بهتری بگیرند.

یکی از مزایای اصلی سنجش از دور و GIS در زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، قابلیت جمع‌آوری داده‌ها در مساحت بزرگ و در زمان کوتاه است. این خصوصیت به ویژه برای نقشه‌برداری ساختارهای زمینی، شناسایی رویشه‌های معدنی و نظارت بر تغییرات منظره در طول زمان مفید است. تکنولوژی‌های سنجش از دور مانند تصاویر ماهواره‌ای، لیدار و عکس‌های هوایی، تصاویر با وضوح بالا از سطح زمین را ثبت می‌کنند که با استفاده از نرم‌افزار GIS، اطلاعات مفیدی استخراج می‌شود. این اطلاعات می‌تواند شامل اطلاعاتی درباره ویژگی‌های زمین‌شناسی مانند زلزله، تاول، رگ‌های معدنی و همچنین اطلاعاتی درباره کاربری زمین، پوشش گیاهی و زمین‌شناسی توپوگرافی باشد.

نرم‌افزار GIS همچنین به زمین‌شناسان و حرفه‌ای‌های معدن امکان مدیریت، تحلیل و ذخیره داده‌های فضایی بزرگ را می‌دهد. این داده‌ها می‌توانند شامل نقشه‌های زمین‌شناسی، موقعیت ذخایر معدنی، داده‌های حفاری و اطلاعات زیست‌محیطی باشند. با ادغام این داده‌ها در نرم‌افزار GIS، محققین و حرفه‌ای‌های معدن می‌توانند نقشه‌ها و مدل‌های دقیقی از مناطق مختلف را ایجاد کنند که به آن‌ها کمک می‌کند تا الگوها و روابط بین دسته‌های مختلف داده‌هارا شناسایی کنند. به عنوان مثال، GIS می‌تواند برای ایجاد مدل‌های سه بعدی از ساختارهای زمینی استفاده شود که به زمین‌شناسان کمک می‌کند بهتر درکی از زمین‌شناسی زیرسطحی و پتانسیل ذخایر معدنی داشته باشند.

استفاده دیگری از سنجش از دور و GIS در زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، نظارت و مدیریت اثرات زیست‌محیطی است. فعالیت‌های معدن‌کاری و اکتشافی می‌توانند اثرات زیست‌محیطی قابل توجهی ایجاد کنند، از جمله فرسایش خاک، آلودگی آب وتخریب محیط زیست. تکنولوژی‌های سنجش از دور قادرند تغییرات در منظره را در طول زمان نظارت کنند، که به محققین و حرفه‌ای‌های معدن امکان می‌دهد مناطقی که در خطر خسارت زیست‌محیطی هستند را شناسایی کنند. GIS قادر به ایجاد نقشه‌های مناطق حساس و مدل‌سازی اثرات پتانسیلی فعالیت‌های معدنی است، که این امکان را به محققین می‌دهد تا تصمیمات اطلاعاتی بهتری بگیرند.

به طور خلاصه، سنجش از دور و GIS به ابزارهای ضروری در حوزه زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی تبدیل شده‌اند. این فناوری‌ها به محققین و حرفه‌ای‌های معدن امکان می‌دهند داده‌های بزرگی را جمع‌آوری کنند، تحلیل کنند و تصویرسازی کنند که بهترین درک از سطح و زیرسطح زمین را به آن‌ها بدهد. امکان ایجاد نقشه‌ها و مدل‌های دقیق، نظارت بر اثرات زیست‌محیطی و تصمیم‌گیری اطلاعاتی بهتر، حوزه زمین‌شناسی و اکتشافات معدن را تحول داده‌اند

کارو کارآفرینی ایران :

سنجش از دور چگونه در صنعت معدن استفاده می شود؟

سعید جوی زاده :

رصد از راه دور با استفاده از ماهواره در تمام مراحل چرخه حیات سایت معدن قابل اجرا است.

تصاویر ماهواره‌ای به عنوان ابزار مهمی در حمایت از پروژه‌های اکتشاف ذخایر معدنی بسیار گسترده استفاده می‌شوند. این تصاویر اطلاعاتی در مورد وجود جاده‌ها، مسیرهای خاکی، حصارها و غیره را در اختیار زمین‌شناسان و خدمه صحرایی قرار می‌دهند. به عبارت دیگر، تصاویر ماهواره‌ای، مبنای تهیه نقشه‌های پوشش زمین هستند و برای نقشه‌برداری مسیرهای دسترسی بالقوه به مناطقات اکتشاف شده و با توجه به تأثیر یک پروژه بزرگ بر محیط زیست، ضروری هستند.

نظارت از راه دور مبتنی بر ماهواره، اکتشافات زمین‌شناسی را در مکان‌های صعب‌العبور ساده‌تر و سریع‌تر می‌کند. به عنوان مثال، در اروپا، معادن با کیفیت بالا تقریباً تمام شده‌اند و متخصصان برای جستجوی ذخایر جدید، به مناطق دورافتاده مراجعه می‌کنند.

نقشه‌های ماهواره‌ای همچنین برای شناسایی لایه‌های سنگی رخنمون‌زده، هوازده و نظارت بر پوشش گیاهی در مناطهای اکتشافی مفید هستند.

استفاده از داده‌های ماهواره‌ای برای نظارت بر چاله‌های باز (واقع در سطح زمین) در حین استخراج، یکی دیگر از موارد استفاده از آنها است. به عنوان مثال، تصاویر راداری از Sentinel 1 برای ردیابی پایداری شیب و تغییرات ماهانه در قسمت‌های چشم‌اندازی که در آن استخراج فعال انجام می‌شود، تجزیه و تحلیل می‌شوند و به این ترتیب، اندازه ذخایر معدن تعیین می‌شود. هدف از چنین نظارتی، اطمینان از ایمنی کارگران با شناسایی به موقع مسائل احتمالی است و گزارش آن به مدیریت معدن کمک می‌کند تا اقدامات لازم را قبل از وقوع حادثه انجام دهد.

تصاویر ماهواره‌ای چندطیفی برای بازسازی مناطق کوهستانی (بازیابی زمین‌های پس از معدن به حالتی شبیه به طبیعت) استفاده می‌شوند و امکان نظارت بر وضعیت پوشش گیاهی و به اصطلاح زه‌کشی اسیدی (خروج آب اسیدی از سنگ آهن و زغال‌سنگ را فراهم می‌کند) در معادن را فراهم می‌کنند.

داده‌های به‌دست‌آمده از سنجش از دور ماهواره‌ای و تجزیه و تحلیل تصاویر، امکان نظارت بر واکنش پوشش گیاهی به عوامل استرس‌زا را با وضوح زمانی و مکانی بالا فراهم می‌کنند. بنابراین، داده‌های تصویری مبنایی برای بهبود مدیریت بازسازی بسیار مفید هستند. همچنین، سنجش از دور ماهواره‌ای و تجزیه و تحلیل تصاویر با توجه به امکان کشاورزی یا سایر فعالیت‌های اقتصادی در زمین‌های پس از استخراج معدن، می‌تواند مفید باشد.

کار و کارافرینی ایران:

تصاویر ماهواره ای دقیقاً چگونه می تواند به نقشه برداری مناطق دارای ذخایر معدنی کمک کند؟

سعید جوی زاده :

مقدار تابش خورشیدی که یک ماده معدنی خاص به دلیل ترکیب شیمیایی خود منعکس، منتقل و پراکنده می‌شود، منحصر به فرد است. این اثر شبیه به اثر انگشت انسان است و به آن امضای طیفی می‌گویند. می‌توان با اندازه‌گیری نوسانات کوچک در طول امواج الکترومغناطیسی با کمک ماهواره‌ها امضای طیفی یک کانی را تعیین کرد.

این ماشین‌ها امکان عکس‌برداری از مناطق مورد علاقه از فضا و تفسیر تصاویر گرفته شده در بخش‌هایی از طیف خارج از محدوده مرئی را فراهم می‌کنند. به عنوان مثال، داده‌های موجود در تابش مادون‌قرمز و موج کوتاه برای شناسایی ویژگی‌های ساختاری سطح زمین استفاده می‌شود.

با توجه به تصاویر طیفی و نقشه‌برداری موضوعی، محققان اطلاعاتی در مورد ویژگی‌های جذب و انعکاس خاک، ترکیب سنگ‌ها و پوشش گیاهی به دست می‌آیند. چنین داده‌هایی امکان شناسایی رسوبات خاک رس و اکسیدها و تعیین نوع خاک را در تصاویر ماهواره‌ای فراهم می‌کند.

کار و کارآفرینی ایران:

آینده سنجش از دور در معدن را چگونه می بینید؟

سعید جوی زاده :

سنجش از دور، به‌عنوان یکی از روش‌های مهم در بررسی منابع معدنی، همواره برای اکتشاف و استخراج معادن به‌کار گرفته شده است. با پیشرفت تکنولوژی، روش‌های بهینه‌تر و دقیق‌تری برای سنجش از دور در حوزه معدن ارائه می‌شود.

یکی از روش‌های سنجش از دور که در آینده می‌تواند کارآمدی بیشتری داشته باشد، استفاده از دو ردر معدن است. در این روش، دو رادار با فرکانس‌های متفاوت برای بررسی منابع معدنی استفاده می‌شود. رادار اول با فرکانس بالا، برای تصویربرداری سطح زمین به‌کار می‌رود و رادار دوم با فرکانس پایین‌تر، برای تصویربرداری از داخل خاک و شناسایی معادن و سنگ‌های مختلف به‌کار می‌رود.

با استفاده از این روش، می‌توان ویژگی‌های مختلف معادن و سنگ‌ها را با دقت بیشتری شناسایی کرد و به‌راحتی تفکیک کرد. همچنین، این روش امکان تشخیص تغییرات در ترکیب شیمیایی معادن را در طول زمان فراهم می‌کند و به‌عنوان یک روش نوین در بررسی منابع معدنی می‌تواند به‌کار گرفته شود.

کار و کارآفرینی ایران:

چالش های پیش روی سنجش از دور در معدن را چه می بینید؟

سعید جوی زاده :

سنجش از دور، به‌عنوان یکی از روش‌های مهم در بررسی منابع معدنی، با چالش‌هایی نیز روبرو است که باید به آن‌ها پرداخت. برخی از چالش‌های پیش‌روی سنجش از دور در معدن عبارتند از:

۱- دقت محدود: با وجود پیشرفت‌هایی که در فناوری سنجش از دور ایجاد شده است، دقت آن همواره محدودیت‌هایی دارد. برای مثال، پوشش ابری، مه، بارش باران و شرایط جوی دیگر می‌تواند تاثیر بسیاری بر دقت سنجش از دور داشته باشد.

۲- تفسیر داده‌ها: یکی از چالش‌های مهم در سنجش از دور، تفسیر داده‌هاست. داده‌های به‌دست آمده از سنجش از دور، به‌دلیل پیچیدگی و تنوع زیاد، نیاز به تفسیر دقیق دارند و این ممکن است نیاز به تخصص و دانش فنی بالایی داشته باشد.

۳- محدودیت‌های تکنولوژی: روش‌های سنجش از دور به محدودیت‌های تکنولوژیکی نیز وابسته هستند. برای مثال، فناوری‌های موجود ممکن است نتوانند برخی از ویژگی‌های معدن و سنگ‌ها را به‌دقت شناسایی کنند.

۴- تعامل با محیط طبیعی: در سنجش از دور برای دستیابی به داده‌های دقیق، نیاز به تعامل با محیط طبیعی و محیط درون معدن وجود دارد. این ممکن است به دلیل شرایط سخت و خطرناک، چالش برانگیز باشد.

با این حال، با پیشرفت‌هایی که در فناوری سنجش از دور در حوزه معدن ایجاد شده است، امیدواریم که بتوان در آینده با کاهش چالش‌هایی که در این زمینه وجود دارد، به بهبود کارآمدی و دقت سنجش از دور در بررسی منابع معدنی دست یافت.

کار و کارآفرینی ایران:

توصیه های مهم شما به پژوهشگران در رابطه با یادگیری سنجش از دور و استفاده آن در معدن چیست؟

سعید جوی زاده :

برای پژوهشگرانی که در حوزه سنجش از دور و استفاده آن در معدن فعالیت می‌کنند، توصیه‌های زیر را می‌توان داد:

۱- آشنایی با فناوری‌های مرتبط: پژوهشگران باید با فناوری‌های مورد استفاده در سنجش از دور و نحوه کارکرد آن‌ها آشنا شوند. برای این منظور، می‌توان از کتب، مقالات و منابع آموزشی موجود استفاده کرد.

۲- توانایی تفسیر داده‌ها: تفسیر داده‌های به‌دست آمده از سنجش از دور، نیاز به تخصص و دانش فنی بالایی دارد. بنابراین، پژوهشگران باید توانایی تفسیر داده‌ها را به‌درستی داشته باشند. برای این منظور، می‌توان از دوره‌های آموزشی مرتبط استفاده کرد.

۳- ارزیابی دقیق و به‌موقع نتایج: ارزیابی دقیق و به‌موقع نتایج سنجش از دور، برای تصمیم‌گیری درباره‌ی اکتشاف و استخراج معادن بسیار مهم است. بنابراین، پژوهشگران باید بتوانند نتایج به‌دست آمده را به‌دقت ارزیابی کنند و در صورت نیاز، تصحیح و بهبود کنند.

۴- همکاری با دیگر تخصص‌ها: برای بهبود کارآمدی سنجش از دور در معدن، همکاری با تخصص‌های دیگر مانند جیولوژی، مهندسی معدن، شیمی و فیزیک بسیار مهم است. بنابراین، پژوهشگران باید با تخصص‌های مرتبط همکاری کنند و از نظرات و دانش آن‌ها بهره‌مند شوند.

۵- رعایت مسائل اخلاقی: در استفاده از سنجش از دور در معدن، باید به مسائل اخلاقی توجه شود. برای مثال، باید حریم خصوصی افراد و محیط زیست رعایت شود و اطلاعات به‌دست آمده از سنجش از دور به نحو مناسب مورد استفاده قرار گیرد.

کار و کارآفرینی ایران:

ممنون از اینکه وقت خودتون را در اختیار ما قرار دادید.

سعید جوی زاده :

من نیز از شما برای تلاش های خوبتون در رابطه با انتشار و حمایت کارآفرینی تشکر می کنم.